26 Mayıs’ta JAMA Psychiatry’de yayınlanan bir araştırmaya göre normalden sadece bir saat erken uyanmak bir kişinin majör depresyon olasılığını %23 oranında azaltabiliyor.
840.000 kişinin dahil olduğu çalışma kronotipin yani bir kişinin belli bir saatte uyuma eğiliminin, depresyon riskini belirlemede ne kadar etkili olduğunu gösteren en güçlü kanıtları içeriyor. Çalışma ayni zamanda zihin sağlığının ne kadar da küçük değişimlerden etkilendiğini ortaya kayan araştırmalardan biri. Pandemi koşulları gereği bir çok insanın evden çalışması ya da uzaktan eğitim almaşı daha geç saatlere kadar uyanık kalmayı da beraberinde getirdi ve bunun gözler görülür etkileri ortaya çıkmaya başladı.
Makalenin yazarı Celine Vetter, “uyku saati ile ruh hali arasında güçlü bir bağ olduğunu uzun suredir biliyorduk ancak insanların bir etki-değişim görebilmesi için uyku saatinin ne kadar erkene çekilmesi gerektiği soruluyordu. Normalden bir saat bile erken yatmanın depresyon riskini azaltmada ciddi etkileri olduğunu bu araştırma ile göstermiş olduk”, diyor.
Geçmişte yapılan gözleme dayalı çalışmalar gece kuşlarının depresyona girme olasılığının, ne kadar uyurlarsa uyusunlar, erken kalkanlara göre en az 2 kat daha fazla olduğunu gösteriyordu. Ancak ruh hali değişimlerinin de uyku düzenini bozduğu düşünüldüğünü araştırmacılar hangisinin hangisini tetiklediğini bulmakta zorlanıyorlardı.
Saat geni olarak bilinen PER2 geni varyantları da dahil olmak üzere bir kişinin kronotipini belirleyen 320’den fazla gen varyantı var ve genetik yapımız uyku saati tercihimizi %12-42 gibi bir oranda açıklıyor. Araştırmaya katılanların üçte biri kendisini erken kalkan olarak tanımlarken %9 gece kuşu, geriye kalanlar da arada bir yerde olduklarını söyledi.
Genel olarak ortalama orta-nokta saat 3.00’tu, yani kişiler 23.00 gibi yatıp 6.00’da kalkıyorlardı. Araştırmacılar bu bilgileri 850.000 kişinin genetik verileriyle birleştirip su soruyu sordular: Genetik yapıları gereği erken uyanmayı tercih edenlerin acaba depresyon riski daha mi düşüktü?
Cevap: kesinlikle evet. Yatma ve kalkma saatlerinin ortasındaki saatin bir saat öne çekilmesi depresyon oranını %23 düşürüyordu. Örneğin, 01.00’de yatan bir kişi bunu bir saat öne çekip gece yarısı uyusa ve yine ayni sure boyunca uykuda kalsa depresyon riski %23 azalıyor, bunu 23.00’e çekse %40 azalıyordu.
Araştırmacılar bu çarpıcı sonucu güneş ışığının hormonlar üzerindeki, dolayısıyla da ruh halimiz üzerindeki etkilerine bağlıyor.
Editor: Şirin Arda
Kaynak: https://www.sciencedaily.com/releases/2021/05/210528114107.htm
